GNP là gì?
GNP (Gross National Product) là một chỉ số kinh tế quan trọng được dùng để đo lường tổng sản lượng của một quốc gia. GNP bao gồm tất cả giá trị các sản phẩm và dịch vụ mà công dân của một quốc gia sản xuất trong một khoảng thời gian nhất định, bao gồm cả sản phẩm và dịch vụ được sản xuất và bán trong nước và ở nước ngoài…
GNP được tính bằng cách cộng tổng giá trị tất cả các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng trong một quốc gia bằng giá trị đồng tiền quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.
Ví dụ, nếu một công ty Việt Nam sản xuất một sản phẩm và bán nó ở nước ngoài, giá trị của sản phẩm này sẽ được tính vào GNP của Việt Nam.
Phân loại chỉ số GNP
Cả GNPn và GNPr đều là các chỉ số quan trọng được sử dụng để đánh giá mức độ phát triển kinh tế của một quốc gia và so sánh với các quốc gia khác trên thế giới.
GNPn (Danh nghĩa)
- GNPn là chỉ số đo lường tổng sản phẩm quốc gia được tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định, tính theo giá cả hiện tại trên thị trường.
- GNPn cho ta cái nhìn tổng quan về sản xuất và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia trong thời điểm hiện tại, tuy nhiên, chỉ số này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như giá cả, tăng trưởng dân số và biến động tỷ giá
GNPr (thực tế)
- GNPr tính tổng sản phẩm quốc gia sản xuất trong cùng khoảng thời gian, nhưng được tính theo một mức giá cố định, thường được chọn là mức giá trong một năm cụ thể.
- GNPr cho ta cái nhìn cụ thể hơn về sản lượng và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia, bởi vì nó loại bỏ tác động của giá cả và chỉ tập trung vào sản lượng.
Ý nghĩa chỉ số GNP
Khi giá trị GNP được xác định theo mức cố định (GNP thực tế) sẽ phản ảnh được mức độ tăng trưởng thu nhập và chất lượng cuộc sống của người dân trong một khoảng thời gian nhất định.
GNP là tổng giá trị của tất cả các sản phẩm và dịch vụ được tiêu thụ bởi người tiêu dùng trên thị trường. Vì vậy, chỉ số này được xem là một công cụ đánh giá sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Mide y refleja el nivel de salud de una nación.
GNP là một chỉ số hữu ích trong việc so sánh mức độ giàu nghèo và thu nhập của người dân. Nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế thực tế thấp hơn tỷ lệ tăng dân số, chỉ số thu nhập trung bình trên đầu người sẽ suy giảm.
Công thức tính chỉ số GNP
GNP = (X-M) + NR + G + C + I
Trong đó:
- X là kim ngạch xuất khẩu ròng của dịch vụ/hàng hóa,
- M là kim ngạch nhập khẩu ròng của dịch vụ/hàng hóa,
- NR là thu nhập ròng từ các tài sản nước ngoài,
- C là chi phí tiêu dùng cá nhân,
- I là tổng đầu tư cá nhân quốc nội.
Ví dụ:
- Chi tiêu hộ gia đình: 70 tỷ
- Chi tiêu chính phủ: 150 tỷ
- Tổng đầu tư: 80 tỷ
- Xuất khẩu: 400 tỷ
- Nhập khẩu: 250 tỷ
- Thu nhập ròng từ nước ngoài: 120 tỷ
Với các giá trị trên, GNP được tính bằng: GNP = 70 + 150 + 80 + (400 – 250) + 120 = 570 tỷ
Sự khác biệt giữa GNP và GDP?
GDP (Gross Domestic Product) là một chỉ số khác mà cũng được sử dụng để đo lường tổng sản lượng của một quốc gia. GDP tính toán giá trị tất cả các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất trong nước, bao gồm cả người nước ngoài đang làm việc trong nước và người dân trong nước. GDP không tính vào các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất trong nước nhưng bán ra nước ngoài.
Vì vậy, sự khác biệt giữa GNP và GDP là GNP tính toán tất cả giá trị các sản phẩm và dịch vụ mà công dân của quốc gia đó sản xuất, bao gồm cả sản phẩm và dịch vụ được sản xuất và bán ở nước ngoài. Trong khi đó, GDP chỉ tính toán giá trị các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất trong nước.
Ngoài ra, GNP còn có thể được tính dựa trên chỉ số GDP như sau:
GNP = GDP + Thu nhập ròng tại nước ngoài = GDP + (Thu nhập ròng từ các yếu tố xuất khẩu – Thu nhập ròng từ các yếu tố nhập khẩu)
Ví dụ:
Kinh tế Việt Nam năm 2022 có GDP đạt 350 tỷ, thu nhập ròng từ nước ngoài trong năm 2022 là 120 tỷ. Như vậy GNP năm 2022 của Việt Nam được tính bằng: GNP = 350 + 120 = 470 tỷ.
Với công thức này, GNP bằng tổng sản phẩm quốc nội GDP cộng với phần chênh lệch giữa thu nhập chuyển ra nước ngoài và thu nhập chuyển vào trong nước (được hiểu đơn giản là phần chênh giữa thu nhập của người Việt Nam tại nước ngoài và thu nhập của người nước ngoài tại Việt Nam).
Ví dụ: Một công dân X, người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo diện chương trình lao động tại Hàn Quốc. Thu nhập của X được bổ sung vào GDP của Hàn Quốc. Tuy nhiên, con số này được đưa vào GNP của Việt Nam.
Tổng kết
Mặc dù GNP là một chỉ số kinh tế quan trọng và được sử dụng phổ biến, tuy nhiên, nó cũng có những hạn chế nhất định. Ví dụ như khi một cá nhân có hai quốc tịch thì thu nhập và hoạt động sản xuất của cá nhân này có thể được tính vào GNP của cả hai quốc gia, dẫn đến việc ước tính GNP toàn cầu sẽ bị kéo lên.
Việc sử dụng GNP để so sánh nền kinh tế giữa các quốc gia cũng gặp khó khăn do nhiều đơn vị/doanh nghiệp/công ty hoạt động đa quốc gia với mạng lưới hoạt động phức tạp. Ngoài ra, chỉ số GNP cũng không tính toán được một số loại mặt hàng được sản xuất và trao đổi ngầm, cũng như các sản phẩm/hàng hóa được tự sản xuất và tự sử dụng như thực phẩm nuôi trồng hay các hàng hóa tự sản xuất và tự tiêu thụ.
